علائم سقط جنین چیست؟ عوامل، خطرات و روشهای پیشگیری

مقدمه

سقط جنین یکی از مسائل حساس و نگران‌کننده‌ای است که بسیاری از زنان باردار ممکن است در دوران بارداری خود تجربه کنند. علائم سقط جنین می‌توانند متفاوت باشند. شناخت دقیق این علائم به شما کمک می‌کند تا در صورت بروز هرگونه نگرانی، به موقع اقدامات لازم را انجام دهید.

تجربه لکه‌بینی یا درد در دوران بارداری می‌تواند یکی از نگران‌کننده‌ترین لحظات برای هر مادری باشد. اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که باید بدانید این است: هر لکه‌بینی یا دردی به معنای سقط جنین نیست. بسیاری از بارداری‌ها با وجود این علائم، به سلامت کامل به سرانجام می‌رسند.

این راهنمای جامع از آزمایشگاه رایان، بر اساس جدیدترین منابع علمی و پزشکی تهیه شده است. این مقاله به شما کمک کند علائم را بشناسید، تفاوت بین نشانه‌های طبیعی بارداری و هشدارهای جدی را درک کنید و بدانید چه زمانی باید فوراً اقدام کنید. 

هشدار: این مقاله صرفاً جهت اطلاع‌رسانی است و هرگز جایگزین مشاوره و ویزیت پزشک متخصص نمی‌شود. در صورت مشاهده علائم نگران‌کننده، فوراً با پزشک خود یا نزدیک‌ترین مرکز اورژانس تماس بگیرید.

اصلی‌ترین علائم سقط جنین که باید بشناسید

سقط جنین (Miscarriage) به پایان یافتن ناخواسته بارداری قبل از هفته بیستم گفته می‌شود. اگرچه علائم در افراد مختلف متفاوت است، نشانه‌های زیر نیازمند توجه و پیگیری فوری هستند:

۱. خونریزی واژینال: از لکه‌بینی طبیعی تا خونریزی شدید

این شایع‌ترین علامت است، اما درک تفاوت انواع آن برای جلوگیری از نگرانی بی‌مورد ضروری است:

• لکه‌بینی طبیعی (Spotting): مشاهده چند لکه خون به رنگ صورتی روشن یا قهوه‌ای (خون کهنه)، به خصوص در اوایل بارداری (مثلاً در زمان لانه‌گزینی جنین)، می‌تواند کاملاً طبیعی باشد.
• خونریزی هشداردهنده: خونریزی به رنگ قرمز روشن (خون تازه) که حجم آن مانند یک دوره قاعدگی است یا به تدریج در حال افزایش است. این وضعیت باید به شکل فوری توسط پزشک بررسی شود.
• خونریزی شدید (اورژانسی): اگر خونریزی به حدی شدید است که مجبور به تعویض نوار بهداشتی در هر ساعت می‌شوید یا لخته‌های خون بزرگ مشاهده می‌کنید، وضعیتی اورژانسی است.

۲. درد و گرفتگی شکم یا کمر

دردهای خفیف و کششی در بارداری طبیعی است. اما دردهای زیر نگران‌کننده هستند:

• درد ریتمیک زیر شکم: دردهایی شبیه به قاعدگی که مداوم هستند و شدت آن‌ها کم و زیاد می‌شود.
• کمردرد شدید و متمرکز: دردی که قبلاً آن را تجربه نکرده‌اید و به طور خاص در ناحیه پایین کمر متمرکز است.

۳. خروج مایع یا بافت از واژن

• خروج ناگهانی مایع شفاف یا صورتی (که می‌تواند نشانه پارگی کیسه آب باشد).
• مشاهده و دفع بافت‌هایی به رنگ خاکستری یا صورتی همراه با خون.

۴. سقط خاموش یا فراموش‌شده (سقط بدون خونریزی)

گاهی رشد جنین متوقف شده اما بدن هنوز آن را دفع نکرده است. در این حالت ممکن است خونریزی یا درد وجود نداشته باشد. تنها علامت ممکن است از بین رفتن ناگهانی و کامل علائم بارداری مانند تهوع صبحگاهی باشد. این نوع سقط معمولاً در سونوگرافی‌های روتین تشخیص داده می‌شود.

تشخیص قطعی سقط جنین چگونه انجام می‌شود؟

پس از مشاهده علائم، تشخیص قطعی تنها توسط پزشک و با استفاده از ترکیبی از روش‌های زیر انجام می‌شود:

• سونوگرافی: این دقیق‌ترین روش برای مشاهده ساک بارداری، جنین و بررسی وجود یا عدم وجود ضربان قلب است.
• معاینه لگن: پزشک وضعیت دهانه رحم را بررسی می‌کند تا ببیند آیا باز شده است یا خیر.
• آزمایش خون (کمی hCG): اندازه‌گیری سطح هورمون بارداری (hCG) بسیار مهم است. اما مهم‌تر از عدد اولیه، روند تغییرات (Trend) آن در طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت است. در یک بارداری سالم، سطح hCG تقریباً دو برابر می‌شود. کاهش یا ثابت ماندن این هورمون می‌تواند نشانه سقط باشد.

چرا جنین سقط می‌شود؟ (علل اصلی و نقش ژنتیک)

بسیاری از زنان پس از سقط، خود را سرزنش می‌کنند، اما حقیقت علمی این است: در اکثر موارد، سقط جنین تقصیر شما نیست.

• ناهنجاری‌های کروموزومی (علت اصلی): بیش از ۵۰٪ از سقط‌ها در سه‌ماهه اول به دلیل مشکلات ژنتیکی تصادفی در جنین رخ می‌دهند.
• سایر علل: مشکلات پزشکی کنترل‌نشده مادر (دیابت، تیروئید)، اختلالات خودایمنی، ناهنجاری‌های ساختاری رحم، و عفونت‌های شدید. توصیه می‌شود مادران باردار دائما نسبت به آزمایشهای دوره‌ای تحت نظر پزشک اقدام کنند. تست آنلاین بارداری رایان، به مادران باردار و بانوانی که قصد بارداری دارند کمک می‌کند با آزمایشهای بارداری آشنا شوند.

سقط مکرر و اهمیت مشاوره ژنتیک

تجربه دو یا سه سقط متوالی، "سقط مکرر" نامیده می‌شود و نیازمند بررسی‌های دقیق‌تری برای یافتن علت زمینه‌ای و قابل درمان است.

چطور از سقط جنین پیشگیری کنیم؟

اگرچه نمی‌توان از سقط‌های ناشی از اختلالات ژنتیکی جلوگیری کرد، اما با اقدامات زیر می‌توان ریسک را کاهش داد:

• مصرف اسید فولیک: مصرف روزانه اسید فولیک، از قبل از بارداری، ضروری است.
• سبک زندگی سالم: از مصرف مشروبات الکلی، استعمال دخانیات (سیگار، قلیان و ...) و مواد مخدر خودداری کنید.
  • مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای: وضعیت دیابت، فشار خون و اختلالات تیروئید را با چکاپهای دوره‌ای تحت نظر نظر پزشک، مدیریت کنید.
• وزن سالم و رژیم غذایی متعادل. رژیم غذایی سالم، سرشار از فیبر و متعادل بسیار ضروری است.

مراقبت‌های حیاتی پس از سقط (حمایت جسمی و روانی)

تجربه سقط، یک سوگواری واقعی است. به خودتان اجازه دهید غمگین باشید.

• مراقبت جسمی: به بدن خود برای بهبودی زمان بدهید. استراحت کنید و دستورات پزشک را جدی بگیرید.
• مراقبت روانی: احساس غم، خشم یا گناه کاملاً طبیعی است. صحبت با همسر، دوستان معتمد یا یک مشاور متخصص می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

تجارب کاربران درباره سقط جنین چیست؟

درد شدید و لخته‌های بزرگ بدون اطلاع از بارداری — آیا سقط بوده؟​

مدتی بود سینه‌هایم حساس و متورم شده بود و مدام خواب‌آلود و کلافه بودم. دو ماه قبل، به‌جای پریود، یک ماه کامل لکه‌بینی داشتم؛ برای قطع لکه‌بینی یک دوره قرص ال‌دی مصرف کردم.
جمعه دردهای شدیدی شروع شد، اما هنوز خونریزی نداشتم. از شنبه لکه‌بینی آغاز شد و درد شکم و کمر آن‌قدر شدید بود که توان حرکت نداشتم و بیشتر روز را دراز کشیده بودم. هر بار که به سرویس می‌رفتم، دو سه لخته بزرگ به اندازۀ گردو دفع می‌شد؛ بعد از دفع لخته‌ها حدود نیم ساعت سبک می‌شدم. عصر که شد و لخته‌ها تمام شد، خونریزی شدید همراه با درد شکم و کمر شروع شد. بدنم مدام داغ می‌کرد، عرق سرد می‌ریختم و یک‌بار سردم می‌شد و بار دیگر گرمم.
الان چهار روز گذشته و هنوز درد شکمی دارم و هر هشت ساعت مسکن قوی می‌خورم. هیچ‌وقت چنین درد پریودی تجربه نکرده بودم. همسرم می‌گوید شاید باردار بودم و سقط شده؛ خودم هم نمی‌دانم. آیا اگر الان بی‌بی‌چک بزنم مشخص می‌شود؟ خیلی ناراحتم و کاش همان روز به‌خاطر این دردهای عجیب به پزشک مراجعه می‌کردم.

مصرف سایتوتک و خونریزی کم — آیا سقط کامل شده؟​

حدود ۴ تا ۵ هفتۀ بارداری هستم. سونوگرافی فقط ساک بارداری ۴ میلی‌متری را نشان داد. دیشب ۵ قرص سایتوتک را به‌صورت واژینال استفاده کردم. حدود چهار ساعت بعد، درد خفیف شبیه پریود و خونریزی خیلی کم داشتم؛ نه لخته‌ای دفع شد و نه چیز دیگری. نگرانم که آیا بارداری دفع شده یا نه. کسی تجربه مشابه دارد و می‌داند چه کار باید بکنم؟​

ترشحات آبکی و لکه‌بینی نزدیک پریود — نشانه سقط ماه اول؟​

ممکن است سقط کرده باشم. ابتدا ترشحات آبکی داشتم و کمی بعد لکه‌بینی شروع شد. الان نزدیک زمان پریودم است. آیا این‌ها می‌تواند نشانه سقط در ماه اول باشد یا به پریود مربوط است؟​

سقط ناگهانی در هفته ۱۴ بدون خونریزی — بازشدن دهانه رحم یا مشکل جنین؟​

برای سونوی ان‌تی رفتم و همه‌چیز طبیعی بود. اما ناگهان در هفتۀ ۱۴ دل‌درد گرفتم و شیاف گذاشتم. بعد از آن احساس کردم اسهال دارم و شکمم شدید می‌پیچید. به دستشویی رفتم و همان‌جا به‌خاطر بوی اطراف حالم بد شد و بالا آوردم.
شب بعد دوباره دل‌درد بسیار شدیدی گرفتم، بدون هیچ خونریزی. به بیمارستان مراجعه کردم؛ گفتند دهانۀ رحم باز شده و همان‌جا سریع سقط انجام شد. به نظر شما این باز شدن به‌خاطر فشار زیاد بوده یا جنین مشکلی داشته است؟

خونریزی شدید و لخته بزرگ در هفته ۶–۷ — آیا سقط کامل شده؟​

دیروز از صبح درد شدیدی در پهلوی راست داشتم. شب، ناگهان خونریزی شدید و دفع یک لختۀ خون بزرگ رخ داد، اما صبح خونریزی خیلی کم شد. آیا به‌نظرتان سقط کامل شده یا ممکن است بقایایی باقی مانده باشد؟​

کمر و ساق‌درد شدید در هفته ششم، جنین رویت نشده — احتمال سقط خودبه‌خود؟​

در هفتۀ ششم هستم و درد کمر و پا آن‌قدر شدید است که نمی‌توانم بخوابم. قرار بود فردا برای سقط اقدام کنم؛ در سونوگرافی جنین رویت نشد. آیا ممکن است با همین دردها خودبه‌خود سقط اتفاق بیفتد؟​

سقط خودبه‌خود در ۵ هفته پس از افت بتا — آیا پاکسازی کامل شده؟​

من ۵ هفتۀ بارداری بودم که دچار خونریزی شدم و بتا به‌شدت افت کرد؛ بعدش خودش مثل پریود سقط شد. الان دیگر خونریزی ندارم. یعنی کامل از بین رفته؟ هر روز غذای گرم می‌خورم و فعالیت زیادی هم می‌کنم؛ اشکالی دارد؟​

پس از سقط ۴ هفته‌ای، دفع رشته‌مانند با رگه‌های سفید — جنین دفع شده؟​

یک هفته پیش سونوگرافی نشان داد ۴ هفتۀ بارداری هستم و فقط ساک حاملگی ۴ میلی‌متری دیده می‌شود. سه روز پیش سقط کردم و خونریزی داشتم؛ هر روز در حد یک نوار بهداشتی، با درد خفیف شبیه پریود. امروز، روز سوم، قطعه‌ای به طول حدود یک‌ونیم بند انگشت که از نخ ضخیم‌تر بود و داخلش رگه‌های سفید داشت دفع شد؛ تنها دفع لخته‌ام همین بود و بقیه خونریزی عادی بود. به‌نظرتان جنین سقط شده یا هنوز سالم است؟​

بازگشت علائم بارداری دو هفته پس از سقط با بقایای اندک — علت چیست؟​

حدود دو هفته پیش به‌صورت طبیعی به‌دلیل هماتوم سقط کردم و خودش دفع شد. سونو واژینال رفتم؛ گفتند مقدار کمی باقی مانده که خودش دفع می‌شود. علائمم مثل تلخی دهان، حالت تهوع و تکرر ادرار از بین رفته بود، اما دو روز است دوباره شروع شده؛ در این مدت هیچ رابطه‌ای نداشتم. چرا این‌طور شده؟ کسی تجربه مشابه دارد؟​

درد شدید کمر و تخمدان در هفته ششم بدون خونریزی — نشانه سقط است؟​

هفتۀ ششم بارداری هستم و کمر درد شدید همراه با گرفتگی عضلات دارم. گاهی جای تخمدان‌هایم تیر می‌کشد؛ از ابتدای بارداری خونریزی نداشتم. کسی تجربه دارد که با این علائم سقط نکرده باشد؟ یا کسی با همین علائم سقط شده؟ از اول بارداری درد تخمدان داشتم، اما این شدت کمردرد نه؛ انگار می‌خواهم پریود شوم ولی خبری از خونریزی نیست. چه‌کار کنم؟ آیا این‌ها نشانه سقط است؟​

سقط فراموش‌شده با جداشدگی جفت و نبود ضربان — دفع کامل چه زمانی است؟​​

از ابتدای هفته لکه‌بینی داشتم. در سونوگرافی گفتند قلب جنین تشکیل نشده و از جفت کاملاً جدا شده؛ چند هفته است که جنین در رحم از بین رفته. من هفت‌هفته بودم که خونریزی افتادم؛ شاید از هفته پنجم جنین از بین رفته باشد. حالا سه روز است خونریزی شدید همراه با دل‌درد و کمردرد دارم که الان بهتر شده. چه زمانی دفع کامل می‌شود؟ آن‌قدر غصه خوردم که گلودرد گرفته‌ام؛ چه کار کنم؟​

پریود زودتر از موعد با لخته و افت خونریزی — پریود غیرمعمول یا سقط خیلی زود؟​

روش پیشگیری‌ام کاندوم است. این ماه پریودم چند روز جلو افتاد، اما متفاوت بود. زیر دلم ناگهان تیر کشید و لکه‌بینی شروع شد؛ بعدش کمردرد شدید، طوری که احساس می‌کردم می‌خواهد قطع شود. امروز روز چهارم پریودم است؛ دیروز حالت تهوع، اسهال، دل‌پیچه و ضعف داشتم. امروز یک لخته از من خارج شد و بعد از آن خونریزی‌ام تقریباً رو به قطع شدن رفت و کمردرد هم کمتر شد. آیا ممکن است بارداری بوده باشد یا حالت طبیعی پریود است؟​

سخن پایانی: شما در این مسیر تنها نیستید

شناخت علائم سقط جنین و واکنش به آن‌ها در زمان مناسب، اولین گام به‌سوی حفظ سلامت شما و جنین است. پیشرفت‌های علمی و پزشکی در زمینه‌های ژنتیکی و آزمایشگاهی، به ما این امکان را می‌دهد که علل سقط جنین را شناسایی و راهکارهای حمایتی مؤثری ارائه دهیم.

در آزمایشگاه رایان شیراز، ما متعهد به ارائه خدمات تشخیصی دقیق مانند آزمایش‌های hCG و مشاوره ژنتیک تخصصی هستیم. این خدمات با هدف کمک به شما در درک بهتر علل سقط و پیشگیری از آن در بارداری‌های آینده ارائه می‌شود. اگر نگران علائم خود هستید، یا سابقه سقط مکرر دارید و به دنبال دلیل علمی برای "چرا" هستید، ما آماده‌ایم تا در کنار شما باشیم. منتظر نمانید و همین حالا با ما تماس بگیرید تا با کمک کارشناسان ما، گام‌های مطمئن‌تری برای سلامت خود بردارید.