آیا خون در مدفوع نشانه سرطان است؟ راهنمای کامل و به‌روز شده ۲۰۲۵

دیدن خون در مدفوع اغلب ناشی از علل خوش‌خیم مانند هموروئید (بواسیر) یا شقاق مقعدی است و لزوماً نشانه سرطان نیست. با این حال، از آنجایی که می‌تواند یکی از علائم اولیه و مهم سرطان روده بزرگ باشد، هرگز نباید آن را نادیده گرفت.

یک پژوهش جدید که در اکتبر ۲۰۲۵ ارائه شد، نشان داد که در افراد زیر ۵۰ سال، وجود خون در مدفوع (خونریزی مقعدی) شانس تشخیص سرطان روده بزرگ را تا ۸.۵ برابر افزایش می‌دهد. همچنین رنگ خون (قرمز روشن یا تیره) سرنخ‌هایی از محل خونریزی می‌دهد. تشخیص قطعی علت، تنها با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌هایی مانند آزمایش FIT (خون مخفی در مدفوع) یا کولونوسکوپی امکان‌پذیر است. در این مقاله از آزمایشگاه رایان با ما همراه باشید.

در هنگام مشاهده خون در مدفوع چه کار کنیم؟

• حفظ آرامش و خونسردی: در مدفوع خود، خون مشاهده کردید؟ نگران نباشید. این مساله عمدتا ممکن است به خاطر یبوست شدید یا شقاق مقعدی باشد. اگر مایل بودید با سرویس رایگان آزمایشگاه آنلاین رایان، آزمایش بدهید.
• بررسی و توجه دقیق به علائم همراه: به نشانه‌های درد، تغییر در اجابت مزاج، کاهش وزن بی‌دلیل و خستگی توجه کنید.
• مراجعه به پزشک: در اولین فرصت برای ارزیابی دقیق به پزشک مراجعه کنید.
• انجام آزمایشهای لازم: آزمایش‌های توصیه‌شده توسط پزشک را برای رسیدن به تشخیص قطعی در یک آزمایشگاه معتبر مانند رایان انجام دهید.

علت وجود خون در مدفوع چیست؟

مشاهده خون در مدفوع، چه به صورت رگه‌های قرمز روشن روی دستمال توالت و چه به شکل مدفوع تیره و سیاه، تجربه‌ای نگران‌کننده است که اولین و بزرگ‌ترین سوال را در ذهن ایجاد می‌کند: آیا این نشانه سرطان است؟

در بیشتر موارد، پاسخ منفی است. علل بسیار شایع‌تر و کم‌خطرتری مانند هموروئید یا شقاق مقعدی مسئول این وضعیت هستند. اما نکته حیاتی اینجاست: خون در مدفوع هرگز یک علامت طبیعی نیست و نباید نادیده گرفته شود.

اولین قدم: تفاوت انواع خون در مدفوع را حتما بشناسید (هماتوشزی و ملنا)

قبل از هر چیز، مهم است بدانید که ظاهر خون می‌تواند سرنخ مهمی درباره محل خونریزی در دستگاه گوارش شما باشد. پزشکان عمدتاً دو نوع خونریزی را از هم تفکیک می‌کنند:

هماتوشزی یا خون قرمز روشن

هماتوشزی به دفع خون قرمز روشن از طریق مقعد گفته می‌شود که ممکن است با مدفوع مخلوط شده یا به صورت جداگانه روی دستمال توالت دیده شود. این رنگ روشن نشان می‌دهد که خونریزی در قسمت‌های پایینی دستگاه گوارش (مانند روده بزرگ، رکتوم یا مقعد) رخ داده و خون فرصت زیادی برای تجزیه شدن توسط آنزیم‌های گوارشی نداشته است.

علل شایع هماتوشزی

• هموروئید (بواسیر) و شقاق مقعدی (فیشر)
• بیماری دیورتیکولی (دیورتیکولیت)
• بیماری التهابی روده (IBD) مانند کولیت اولسراتیو
• پولیپ یا سرطان روده بزرگ

ملنا یا مدفوع سیاه و قیری

ملنا به مدفوعی گفته می‌شود که به رنگ سیاه، تیره و قیری درآمده و بوی بسیار بدی دارد. این حالت معمولاً نشان‌دهنده خونریزی در قسمت‌های بالایی دستگاه گوارش (مری، معده یا ابتدای روده باریک) است. خون در مسیر طولانی خود در روده توسط اسیدها و آنزیم‌ها تجزیه شده و هموگلوبین آن به هماتین تبدیل می‌شود که رنگ تیره ایجاد می‌کند.

علل شایع ملنا

• زخم معده یا اثنی‌عشر
• واریس مری
• التهاب شدید معده (گاستریت)
• مصرف داروهای خاص مانند آهن یا بیسموت (که البته این موارد خونریزی واقعی نیستند و فقط رنگ مدفوع را تغییر می‌دهند).

خون مخفی در مدفوع: خطری که با چشم دیده نمی‌شود!

گاهی مقدار خونریزی آنقدر کم است که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود و رنگ مدفوع تغییری نمی‌کند. این «خون مخفی» فقط از طریق آزمایش‌های تخصصی مانند آزمایش FIT (تست ایمونوشیمیایی مدفوع) قابل تشخیص است. اهمیت این تست در این است که می‌تواند اولین نشانه از وجود پولیپ‌های پیش‌سرطانی یا سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه باشد، زمانی که بیماری هنوز هیچ علامت دیگری ایجاد نکرده است.

وجود خون در مدفوع نشانه چیست؟ چه مواردی را باید جدی گرفت؟

این علامت طیف وسیعی از دلایل را در بر می‌گیرد که خوشبختانه بیشتر آن‌ها خوش‌خیم هستند.

علل خوش‌خیم و شایع (بیش از ۹۰٪ موارد)

• هموروئید و شقاق مقعدی: این دو، شایع‌ترین علت خون قرمز روشن در مدفوع، به ویژه در افراد جوان، هستند. هموروئید به تورم رگ‌های ناحیه مقعد و رکتوم گفته می‌شود و شقاق، یک پارگی کوچک در پوست مقعد است. هر دو معمولاً به دلیل یبوست و فشار هنگام دفع ایجاد می‌شوند.
• بیماری دیورتیکولی: دیورتیکول‌ها کیسه‌های کوچکی هستند که در دیواره روده بزرگ ایجاد می‌شوند. التهاب یا پارگی این کیسه‌ها (دیورتیکولیت) می‌تواند باعث خونریزی ناگهانی و گاهی شدید شود.
• بیماری‌های التهابی روده (IBD): بیماری کرون و کولیت اولسراتیو بیماری‌های خودایمنی هستند که باعث التهاب مزمن در دستگاه گوارش شده و می‌توانند منجر به اسهال خونی و درد شکم شوند.
• عفونت‌های گوارشی: برخی باکتری‌ها (مانند سالمونلا و E. coli) یا ویروس‌ها می‌توانند باعث التهاب و خونریزی در روده (گاستروانتریت) شوند.
• اثرات داروها: مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و آسپرین و همچنین داروهای رقیق‌کننده خون (ضدانعقادها) می‌تواند خطر خونریزی گوارشی را افزایش دهد.

علل بدخیم (نادر اما مهم)

• پولیپ‌های پیش‌سرطانی: پولیپ‌ها توده‌هایی هستند که در دیواره داخلی روده بزرگ رشد می‌کنند. اکثر آن‌ها خوش‌خیم هستند، اما برخی از انواع آن‌ها (آدنوماتوز) می‌توانند با گذشت زمان به سرطان تبدیل شوند. پولیپ‌ها ممکن است گاهی خونریزی کنند.
• سرطان کولورکتال (روده بزرگ و رکتوم): اگرچه سرطان تنها عامل درصد کمی از موارد خون در مدفوع است، اما مهم‌ترین علتی است که باید رد شود. تومورهای سرطانی عروق خونی شکننده‌ای دارند که به راحتی خونریزی می‌کنند. این خونریزی می‌تواند متناوب و اغلب بدون درد باشد.

چه مقدار خون در مدفوع خطرناک است؟ چه زمانی باید فوری به اورژانس مراجعه کرد؟

پاسخ کوتاه این است که هر مقدار خون در مدفوع، حتی یک لکه کوچک، غیرطبیعی است و نیاز به بررسی پزشکی دارد. خطرناک بودن آن بیشتر به علت زمینه‌ای و علائم همراه بستگی دارد تا مقدار خون. با این حال، برخی شرایط به عنوان موقعیت اورژانسی تلقی شده و نیازمند مراجعه فوری به نزدیک‌ترین مرکز درمانی هستند.

هشدار: اگر خون در مدفوع با هر یک از علائم زیر همراه است، فوراً با اورژانس تماس بگیرید یا به بیمارستان مراجعه کنید:

• خونریزی شدید، مداوم یا حجم زیاد خون
• سرگیجه، سبکی سر، احساس ضعف شدید یا غش کردن
• تنفس سریع و کوتاه یا تپش قلب
• درد شدید و ناگهانی در شکم یا مقعد
• استفراغ خونی یا استفراغی که شبیه تفاله قهوه است
• پوست سرد، رنگ‌پریده و مرطوب

آزمایشهای تشخیص خون در مدفوع

برای یافتن علت اصلی خون در مدفوع، پزشک پس از گرفتن شرح حال و معاینه فیزیکی، ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را توصیه کند

آزمایش‌های غیرتهاجمی مدفوع

این آزمایش‌ها ساده، بدون درد و اولین قدم برای ارزیابی هستند.

• آزمایش FIT (خون مخفی در مدفوع): این تست ایمونوشیمیایی، دقیق‌ترین روش برای تشخیص مقادیر بسیار کم خون انسان در مدفوع است. برخلاف تست‌های قدیمی‌تر، نیازی به محدودیت غذایی ندارد.
• تست FIT-DNA: این تست جدید که در دستورالعملهای سال ۲۰۲۵ نیز به آن اشاره شده، علاوه بر خون، به دنبال نشانگرهای DNA مرتبط با سلول‌های سرطانی در مدفوع نیز می‌گردد. دقت این تست برای تشخیص سرطان روده بزرگ تا ۹۴٪ گزارش شده است.
• آزمایش کالپروتکتین: این تست برای افتراق بیماری‌های التهابی روده (IBD) از سایر مشکلات مانند سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) بسیار مفید است. افزایش سطح کالپروتکتین نشان‌دهنده التهاب در روده است.

آزمایش‌های خون: بررسی کم‌خونی و نشانگرهای دیگر

• شمارش کامل خون (CBC): برای بررسی وجود کم‌خونی ناشی از فقر آهن که می‌تواند در اثر خونریزی مزمن گوارشی ایجاد شود.
• فریتین (Ferritin): برای ارزیابی دقیق ذخایر آهن بدن.

روش‌های آندوسکوپیک و تصویربرداری: مشاهده مستقیم روده

اگر نتایج آزمایش‌های اولیه نگران‌کننده باشد یا علائم دیگری وجود داشته باشد، پزشک روش‌های دقیق‌تری را توصیه می‌کند:

• کولونوسکوپی: این روش «استاندارد طلایی» برای بررسی کامل روده بزرگ است. پزشک با یک لوله انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین، تمام سطح داخلی روده را مشاهده کرده و در صورت وجود پولیپ یا توده مشکوک، آن را برمی‌دارد یا نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام می‌دهد.

خدمات هوشمند تشخیصی در آزمایشگاه رایان شیراز

آزمایشگاه پاتوبیولوژی رایان با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و پرسنل متخصص، همراه شما در مسیر تشخیص دقیق و سریع علت خون در مدفوع است. ما با ارائه خدمات آنلاین و هوشمند، فرایند آزمایش را برای شما آسان‌تر کرده‌ایم.

خدمات ویژه ما برای شما

• آنالیز هوشمند و آنلاین پیش از آزمایش: با مراجعه به صفحه آنالایزر هوشمند پیش از آزمایش، می‌توانید بر اساس علائم خود، اطلاعات اولیه‌ای در مورد آزمایش‌های احتمالی مورد نیاز کسب کنید.
• انجام تخصصی آزمایش FIT و کالپروتکتین با جدیدترین و دقیق‌ترین متدها.
• نمونه‌گیری در محل (شیراز): برای راحتی و آسایش شما، نمونه‌گیری در منزل یا محل کارتان انجام می‌شود.
• پذیرش آنلاین و ارسال جوابدهی اینترنتی برای صرفه‌جویی در وقت شما.
• طرف قرارداد با اکثر بیمه‌های پایه و تکمیلی.
• نشانی: شیراز، معدل غربی، حدفاصل فلسطین و هفت تیر، قبل از مدرسه دکتر حسابی، پلاک ۱۸۰
• تماس و مشاوره: 📞 07191009897 و 09170201313 📱 
• ارتباط از طریق واتساپ:  09170201313

آیا خون در مدفوع نشانه سرطان است؟ نگاهی دقیقتر به سرطان روده بزرگ

اگرچه نادر است، اما خون در مدفوع می‌تواند اولین و گاهی تنها علامت سرطان روده بزرگ باشد. به همین دلیل است که هرگز نباید نادیده گرفته شود.

خون در مدفوع بیمار سرطانی چه ویژگی‌هایی دارد؟

خون در مدفوع بیمار سرطانی لزوماً ویژگی منحصربه‌فردی ندارد و می‌تواند شبیه خونریزی ناشی از علل دیگر باشد. با این حال، برخی الگوها ممکن است شک را بیشتر کنند:

• خونریزی که متناوب است (گاهی هست و گاهی نیست).
• خون معمولاً با مدفوع مخلوط شده است، نه اینکه فقط روی سطح آن باشد.
• ممکن است به صورت خون تیره یا لخته دیده شود.
• اغلب با علائم دیگری مانند تغییر پایدار در عادات روده (اسهال یا یبوست جدید)، احساس عدم تخلیه کامل، کاهش وزن بی‌دلیل و خستگی همراه است.

خون در مدفوع بدون درد نشانه چیست و چرا می‌تواند یک زنگ خطر باشد؟

این سوال بسیار مهمی است. در حالی که درد معمولاً ما را به پزشک می‌کشاند، خونریزی بدون درد ممکن است نادیده گرفته شود. هموروئید داخلی و پولیپ‌ها اغلب خونریزی بدون درد ایجاد می‌کنند. مهم‌تر از آن، سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه نیز معمولاً بدون درد است. بنابراین، خونریزی بدون درد حتی می‌تواند نگران‌کننده‌تر باشد، زیرا ممکن است فرد مراجعه به پزشک را به تعویق بیندازد.

دستورالعملهای غربالگری ۲۰۲۵: چرا سن غربالگری به ۴۵ سال کاهش یافت؟

بر اساس آخرین راهنماهای انجمن سرطان آمریکا (ACS) و شبکه ملی جامع سرطان (NCCN)، سن شروع غربالگری سرطان روده بزرگ برای افراد با ریسک متوسط از ۵۰ سال به ۴۵ سال کاهش یافته است. دلیل این تغییر، افزایش نگران‌کننده آمار ابتلا به این سرطان در افراد جوان‌تر است. آمارها نشان می‌دهد که از دهه ۱۹۹۰، موارد ابتلا در افراد زیر ۵۵ سال بیش از دو برابر شده و اکنون یک‌پنجم کل موارد تشخیص داده شده را تشکیل می‌دهند.

شرایط خاص: بررسی خون در مدفوع در سنین و گروه‌های مختلف

مدفوع خونی نوزاد و کودک نشانه چیست؟

دیدن خون در پوشک نوزاد یا مدفوع کودک بسیار نگران‌کننده است، اما دلایل آن معمولاً با بزرگسالان متفاوت است.

• شقاق مقعدی: به دلیل یبوست یا دفع مدفوع سفت، شایع‌ترین علت است.
• آلرژی به پروتئین شیر: حساسیت به پروتئین شیر گاو (که از طریق شیر مادر یا شیر خشک به نوزاد می‌رسد) می‌تواند باعث التهاب روده و مدفوع خونی شود.
• عفونت‌های باکتریایی: می‌تواند باعث اسهال خونی شود. در هر صورت، مشاهده خون در مدفوع نوزاد یا کودک نیازمند مراجعه فوری به متخصص اطفال است.

علت وجود خون در مدفوع زن باردار چیست؟

علت وجود خون در مدفوع زن باردار معمولاً به تغییرات فیزیولوژیک این دوران مربوط می‌شود. یبوست و هموروئید به دلیل تغییرات هورمونی و فشار رحم بر روی عروق لگن در دوران بارداری بسیار شایع هستند و اصلی‌ترین دلیل دیدن خون در مدفوع محسوب می‌شوند. با این حال، هرگونه خونریزی باید به پزشک اطلاع داده شود تا علل دیگر رد شوند.

درمان سریع خون در مدفوع و راهکارهای خانگی: آیا موثر هستند؟

"درمان سریع" برای خون در مدفوع وجود ندارد، زیرا درمان باید بر اساس علت زمینه‌ای انجام شود. هدف اصلی، متوقف کردن خونریزی از طریق درمان بیماری اصلی است. برای مثال:

• هموروئید و شقاق: با افزایش فیبر و مایعات، استفاده از پمادهای موضعی و حمام آب گرم بهبود می‌یابند.
• عفونت: با آنتی‌بیوتیک مناسب درمان می‌شود.
• IBD: با داروهای ضدالتهاب و سرکوب‌کننده سیستم ایمنی کنترل می‌شود.
• پولیپ و سرطان: از طریق کولونوسکوپی برداشته شده یا با جراحی و روش‌های دیگر درمان می‌شوند.

درمان خانگی خون در مدفوع: چه زمانی مفید و چه زمانی خطرناک است؟

درمان خانگی خون در مدفوع، مانند افزایش مصرف فیبر (میوه‌ها، سبزیجات)، نوشیدن آب فراوان و استفاده از حمام سیتز (نشستن در آب گرم)، تنها برای مدیریت علائم علل خوش‌خیم و اثبات‌شده مانند هموروئید و شقاق مفید است.

هشدار مهم پزشکی: هرگز قبل از تشخیص قطعی علت خونریزی توسط پزشک، به درمان‌های خانگی اکتفا نکنید. این کار می‌تواند منجر به تاخیر در تشخیص بیماری‌های جدی مانند سرطان شود و شانس درمان موفق را کاهش دهد. این راهکارها علت اصلی را درمان نمی‌کنند.

سوالات متداول (FAQ) درباره خون در مدفوع

وجود خون در مدفوع نشانه چیست؟

می‌تواند نشانه طیف وسیعی از مشکلات باشد، از علل بسیار شایع و خوش‌خیم مانند هموروئید و شقاق مقعدی گرفته تا موارد جدی‌تری مانند بیماری التهابی روده، دیورتیکولیت و به ندرت سرطان روده بزرگ.

چه مقدار خون در مدفوع خطرناک است؟

هر مقدار خون غیرطبیعی است و نیاز به بررسی دارد. خطرناک بودن آن به علت زمینه‌ای بستگی دارد. خونریزی شدید همراه با سرگیجه، ضعف یا درد شدید شکم یک وضعیت اورژانسی است.
​

آیا خون در مدفوع بدون درد نشانه سرطان است؟

لزوماً خیر. هموروئید داخلی و پولیپ‌ها نیز می‌توانند خونریزی بدون درد ایجاد کنند. اما از آنجایی که سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه نیز معمولاً بدون درد است، این علامت باید بسیار جدی گرفته شود.​
​

آیا مصرف برخی غذاها (مثل لبو) باعث قرمز شدن رنگ مدفوع می‌شود؟

بله. مصرف لبو، گوجه‌فرنگی و غذاهای با رنگ قرمز مصنوعی می‌تواند رنگ مدفوع را قرمز کند و با خون اشتباه گرفته شود. اگر شک دارید، بهترین راه انجام آزمایش مدفوع است.
​

چرا سن غربالگری سرطان روده به ۴۵ سال کاهش یافته؟

به دلیل افزایش شدید آمار ابتلا به این سرطان در افراد جوان (زیر ۵۰ سال)، انجمن‌های معتبر پزشکی سن شروع غربالگری را برای افراد با ریسک متوسط به ۴۵ سال کاهش داده‌اند.

جمع‌بندی: دیدن خون در مدفوع را جدی بگیرید

دیدن خون در مدفوع، اگرچه در اکثر موارد ناشی از مشکلات خوش‌خیم است، اما همیشه یک زنگ خطر است که بدن شما به صدا در می‌آورد. نادیده گرفتن آن یا اکتفا به جستجوهای اینترنتی و درمان‌های خانگی، می‌تواند فرصت طلایی برای تشخیص زودهنگام بیماری‌های جدی را از شما بگیرد.

مهم‌ترین پیام این است: آرامش خود را حفظ کنید، اما بی‌تفاوت نباشید.

اولین و بهترین قدم، مراجعه به پزشک برای یک ارزیابی دقیق است. آزمایش‌های ساده و غیرتهاجمی مانند تست FIT می‌توانند اطلاعات بسیار ارزشمندی در اختیار پزشک شما قرار دهند. آزمایشگاه رایان شیراز با ارائه دقیق‌ترین آزمایش‌های تشخیصی و خدمات آنلاین و نمونه‌گیری در محل، در این مسیر کنار شماست تا با اطمینان و آرامش، قدمی محکم برای حفظ سلامتی خود بردارید. همین حالا برای دریافت مشاوره تخصصی یا رزرو آنلاین آزمایش اقدام کنید.

درباره نویسنده

مسئول فنی آزمایشگاه رایان شیراز