آنفولانزا و بارداری: راهنمای کامل خطرات و درمان (آپدیت زمستان ۱۴۰۴)

آنفولانزا و بارداری یکی از موضوعات حیاتی در سلامت زنان است، چرا که بدن مادر در این دوران تغییرات زیادی را تجربه می‌کند و حساس‌تر از همیشه در برابر ویروس‌های فصلی قرار می‌گیرد. هر سال با شروع فصل سرما، زنان باردار باید بیشتر مراقب سلامتی خود باشند و از راهکارهای پیشگیری از آنفولانزا استفاده کنند.

آنفولانزا و بارداری نه تنها می‌تواند مادر را بیمار کند، بلکه سلامت جنین را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. تب، عفونت شدید و مشکلات تنفسی ناشی از این ویروس می‌تواند عوارض جدی برای رشد جنین ایجاد کند و حتی خطر زایمان زودرس یا تولد نوزاد کم‌وزن را افزایش دهد. بنابراین، آگاهی و اقدام پیشگیرانه اهمیت بسیار بالایی دارد.

این راهنما از آزمایشگاه رایان، بر اساس تازه‌ترین اطلاعات پزشکی سال ۲۰۲۵ و پروتکل‌های بهداشتی ۱۴۰۴ تدوین شده است و پاسخگوی تمام سوالات شما درباره پیشگیری، تشخیص علائم، درمان و مراقبت‌های ایمن در دوران بارداری است. 

اطلاعات علمی ارائه‌شده به زبان ساده و قابل‌فهم برای همه مادران باردار آماده شده است تا تجربه‌ای امن و آگاهانه در طول فصل آنفولانزا داشته باشید.

آیا آنفولانزا برای زنان باردار خطرناک است؟

پاسخ کوتاه بله است؛ اما جای نگرانی نیست اگر آگاهانه عمل کنید. گرفتن آنفولانزا برای هر فردی ناخوشایند است، اما در دوران بارداری ریسک عوارض آن بالاتر می‌رود. بدن شما در این ۹ ماه تغییرات بزرگی را تجربه می‌کند:

• تغییرات سیستم ایمنی: برای اینکه بدن جنین را به عنوان عامل بیگانه پس نزند، سیستم ایمنی شما به‌طور طبیعی کمی ضعیف‌تر عمل می‌کند.
• فشار بر قلب و ریه: رحم بزرگ‌شده به ریه‌ها فشار می‌آورد و قلب شما برای پمپاژ خون بیشتر، سخت‌تر کار می‌کند.

این تغییرات باعث می‌شود بدن در برابر ویروس‌ها آسیب‌پذیرتر باشد و احتمال تبدیل شدن یک آنفولانزای ساده به ذات‌الریه افزایش یابد.

خطرات آنفولانزا در دوران بارداری

آنفولانزا در این دوران فقط یک بیماری گذرا نیست و می‌تواند هم برای مادر و هم برای جنین چالش‌برانگیز باشد. تحقیقات نشان داده‌اند زنان باردار مبتلا به آنفولانزا بیشتر از سایر زنان در بیمارستان بستری می‌شوند.

تاثیر آنفولانزا بر جنین

ویروس آنفولانزا به ندرت مستقیماً از جفت عبور می‌کند و جنین را عفونی می‌کند، اما تاثیر آنفولانزا بر جنین معمولاً غیرمستقیم و ناشی از وضعیت جسمانی مادر است. تب بالا و اکسیژن‌رسانی ضعیف مادر می‌تواند محیط رشد جنین را تحت تأثیر قرار دهد. یافته‌های جدید در سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که عفونت‌های شدید تنفسی اگر کنترل نشوند، ممکن است سدهای محافظ جفت را تضعیف کنند.

آیا آنفولانزا باعث سقط جنین می‌شود؟

این یکی از پرتکرارترین سوالات مادران است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که آنفولانزای شدید و درمان‌نشده، به ویژه اگر با تب بسیار بالا همراه باشد، می‌تواند خطر سقط جنین یا زایمان زودرس را اندکی افزایش دهد. به همین دلیل کنترل تب در این دوران حیاتی است.

تقویم بارداری و آنفولانزا: خطرات در ماه‌های مختلف

زمان ابتلا به بیماری می‌تواند عوارض متفاوتی داشته باشد:

• آنفولانزا در اوایل بارداری: تب شدید در سه ماهه اول (به‌ویژه هفته‌های ۴ تا ۸) اگر کنترل نشود، ممکن است با افزایش خطر نقایص لوله عصبی در جنین مرتبط باشد.
• آنفولانزا در سه ماهه سوم بارداری: در این ماه‌ها به دلیل بزرگ شدن شکم و فشار روی ریه‌ها، تنفس برای مادر سخت‌تر است و خطر ذات‌الریه بیشتر می‌شود. همچنین خطر زایمان زودرس در این دوره وجود دارد.
• آنفولانزا در ماه آخر بارداری: ابتلا در ماه نهم می‌تواند زایمان را بسیار دشوار کند و خطر انتقال ویروس به نوزاد تازه متولد شده (که هنوز ایمنی ندارد) را افزایش دهد.

علائم آنفولانزا در زنان باردار

تشخیص آنفولانزا از سرماخوردگی یا کرونا گاهی دشوار است، اما آنفولانزا معمولاً "ناگهانی" و "شدید" آغاز می‌شود. علائم اصلی عبارتند از:

• تب ناگهانی (معمولاً بالای ۳۸ درجه)
• درد عضلانی شدید و خستگی مفرط
• سرفه خشک و گلودرد

تشخیص علائم: سرماخوردگی، آنفلوانزا یا کووید-۱۹؟

با گردش هم‌زمان چند ویروس تنفسی، تشخیص دشوار است. جدول زیر به شما کمک می‌کند:

اگر در دوران بارداری به آنفولانزا مبتلا شوم چه اتفاقی می‌افتد؟

نترسید، اما تعلل نکنید. اگر علائم بالا را دارید، این مراحل را طی کنید:

1. تماس فوری با پزشک: حتی اگر علائم خفیف است.
2. شروع درمان دارویی: پزشک ممکن است داروهای ضدویروس (مانند تامی‌فلو) تجویز کند که شدت بیماری را کم می‌کند.
3. پایش علائم خطر: اگر دچار تنگی نفس، درد قفسه سینه یا کاهش حرکت جنین شدید، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.

درمان خانگی آنفولانزا در بارداری

در کنار داروهای تجویزی پزشک، مراقبت‌های خانگی نقش مهمی در بهبودی سریع‌تر شما دارند. استراحت مطلق و هیدراته نگه داشتن بدن (نوشیدن آب فراوان) اولین خط دفاعی است.

چی بخورم برای آنفولانزا در بارداری خوبه؟

تغذیه مناسب می‌تواند مثل دارو عمل کند. بهترین گزینه‌ها عبارتند از:

• سوپ مرغ گرم: منبع عالی پروتئین و مایعات که به باز شدن مجاری تنفسی کمک می‌کند.
• منابع ویتامین C: مثل پرتقال، کیوی و فلفل دلمه‌ای برای تقویت سیستم ایمنی.
• زنجبیل تازه: مقدار کم آن در چای می‌تواند تهوع را کم کرده و بدن را گرم کند.
• عسل و آبلیمو: برای تسکین گلودرد معجزه می‌کند.

داروهای مجاز سرماخوردگی در بارداری

خوددرمانی در بارداری ممنوع است، اما دانستن لیست داروهای مجاز (مثل استامینوفن ساده برای کاهش تب) به شما کمک می‌کند. در مقابل، از مصرف خودسرانه ایبوپروفن، ناپروکسن و برخی داروهای ترکیبی پرهیز کنید. همچنین باید مراقب دمنوش‌های ممنوعه باشید؛ گیاهانی مثل آویشن شیرازی (در مقادیر بالا)، پونه و گل‌گاوزبان ممکن است در بارداری خطرناک باشند.

داروهای نسبتاً ایمن (با تأیید پزشک):

• استامینوفن
• دکسترومتورفان و گایافنزین
• اسپری سالین بینی، اسپری گلودرد و قرص‌های گلو
• پمادهای منتول

داروهای نیازمند احتیاط یا ممنوع:

• ایبوپروفن و ناپروکسن
• سودوافدرین (به‌ویژه سه‌ماهه اول)
• فنیل‌افرین
• داروهای چندمنظوره مانند دای‌کوئیل و نای‌کوئیل
• بیشتر داروهای گیاهی بدون تأیید پزشک

واکسن: بهترین سپر دفاعی

بهترین زمان تزریق واکسن آنفولانزا در بارداری

شما می‌توانید در هر مرحله‌ای از بارداری (سه ماهه اول، دوم یا سوم) واکسن بزنید. اما با توجه به فصل شیوع در ایران، اواخر شهریور تا اواسط آبان بهترین زمان طلایی برای دریافت واکسن است تا بدن فرصت کافی برای ساخت پادتن داشته باشد.

عوارض و مضرات واکسن آنفولانزا در بارداری

آیا واکسن امن است؟ بله. میلیون‌ها زن باردار در سراسر جهان این واکسن را دریافت کرده‌اند. عوارض جانبی معمولاً خفیف و شامل درد محل تزریق یا تب بسیار خفیف و گذراست. نکته مهم: واکسن علاوه بر محافظت از شما، آنتی‌بادی‌ها را از طریق جفت به جنین منتقل می‌کند و نوزاد شما را تا ۶ ماهگی (که خودش نمی‌تواند واکسن بزند) در برابر آنفولانزا بیمه می‌کند.